Aniztasuna aldarrikatu du Gertu Kulturak “Gorputzak eszenara. Sormen prozesuak eskubide kulturaletatik abiatuta” urteko jardunaldietan Donostiako Kursaal Kongresu Jauregian

Gertu Kultura Gipuzkoako kultura sektorea eta sektore soziala modu egonkorrean lotzen dituen sareak bigarren urteurrena ospatu du eta urteko jardunaldien hirugarren edizioa egin du ostegun honetan, azaroak 13, Donostian. Irabazi asmorik gabeko proiektu honek, Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura departamentuaren eta Zainketa eta Gizarte Politiketako departamentuaren zein La Caixa Fundazioaren babesa du, eta Eusko Jaurlaritzako Ongizate, Gazteria eta Erronka Demografikoa sailaren laguntza. Baita hainbat kolaboratzaile ere: Orona, Irizar eta Danobat, hala nola. Gertu Kulturak etengabeko bitartekaritza, prestakuntza eta sentsibilizazio lana egiten du, pertsona guztiek, batez ere pertsona zaurgarrienek, kulturara iristeko eta kulturan parte hartzeko duten eskubidea bermatzen laguntzeko. Horretarako, oztopoak ezabatzea eta erronka eta behar sozialei buruz hausnartzeko guneak ezartzea bilatzen du, tartean kultura eskubideak. 

Marko horretan, eta programaren bigarren urteurrenarekin batera, “Gorputzak eszenara. Sormen prozesuak eskubide kulturaletatik abiatuta” jardunaldia egin da. Sorkuntza eskubide kulturalen zati gisa landu da jardunaldian, non sorkuntza eskubide kulturalen zati gisa aztertu eta aldarrikatu den, eta hainbat programa inklusibo ezagutzeko aukera egon den. Gainera, kultura eta gizarte alorreko hainbat agenteren testigantzaren bidez, irisgarritasun eta bitartekaritza kulturalak bazterketa sozialari aurre egiteko tresna gisa duen garrantzia azpimarratu da. 

Gertu Kulturaren urteko jardunaldiaren hirugarren edizio honek begirada aldaketa baterako deia egin du, eta, aldi berean, kulturak gizarte eraldaketa inklusibo baterako eskaintzen dituen aukeren aniztasuna aldarrikatu du. Gertu Kulturak hazten jarraitzen du eta kulturaren eta pertsonen arteko zubi lanean duen garrantzia handitzen. 2025ean, 5.900 pertsona baino gehiagok parte hartu du sareak bultzatutako 514 kultura esperientziatan, iazko datuak ia bikoiztuz. 2024an 2.718 parte hartzaile egon ziren, eta 230 esperientzia.  

Aurrerapen hori 36 kultura programatzaielren konpromisoari eta 197 gizarte erakunderen lankidetzari esker eman ahal izan da, elkarlana %41 igo baita 2024tik. Gertu Kultura sareak hazten jarraitzen du egunez egun, aliantzak batuz eta elkartzeko aukera berriak sortuz. Gertu Kulturaren hazkunde organikoari eta orain arteko ibilbideari esker, 2025eko maiatzetik programa Bizkaian ere garatzen ari da, ekosistema kultural eta soziala eta kultura inklusiboago baterantz aurrera egiteko konpromisoak batuz. 

“Gorputzak eszenara. Sormen prozesuak eskubide kulturaletatik abiatuta” jardunaldia

Gertu Kulturaren urteko jardunaldien hirugarren edizioa egin zen azaroaren 13anr Donostiako Kursaal Kongresu Jauregian. "Gorputzak eszenara. Sormen prozesuak eskubide kulturaletatik abiatuta" izenburupean, sorkuntza eskubide kulturalen zati gisa jorratu zen, programazio kultural inklusiboak ezagutarazi ziren eta irisgarritasuna eta bitartekaritza kulturalari heldu zaio, gizarte bazterkeriari aurre egiteko funtsezko tresna gisa.

Maite Peña, Gipuzkoako Foru Aldundiko Zainketa eta Gizarte Politiketako diputatuak, Gertu Kulturaren garrantzia azpimarratu zuen, kultura eta pertsonen arteko topagune gisa, eta azpimarratu zuen lankidetza honek aukera ematen duela kultura eskuratzeko eskubidea bermatzeko, ahulezia, mendekotasun edo bazterketa arriskuan dauden pertsonentzat. Adierazi zuen kultura ez dela soilik aberasten eta laguntzen duen baliabide bat, baizik eta pertsonen ongizate integrala sustatzen duela, haien bizitzak duintasunez betetzen dituela eta beren kontakizun pertsonalak indartzen dituela. Era berean, berretsi egin zuen alldundiaren konpromisoa Zubia, Elkargunea eta Errazbide bezalako programak sustatzen jarraitzeko helburua, gizarte inklusiboago eta parte-hartzaileago bat eraikitzen laguntzen dutenak.

Gipuzkoako Foru Aldundiak programari emandako babesa berretsi zuen Isaac Palencia Kultura Sustapeneko eta Gazteria zuzendariak. Bestalde, Iker Goikoetxea Kursaal Kongresu Jauregiko zuzendari-gerenteak azpimarratu zuenez, 2024an Kursaal Kongresu Jauregia Gertu Kulturan parte hartzen hasi zenetik gaur egun arte, 400 pertsona baino gehiago izan dira Kursaal Eszenako zein Kursaalek hartu dituen beste ekitaldi batzuez gozatu duten pertsonak; adibide gisa jarri ditu Euskadiko Orkestraren entsegu irekiak, profil eta behar oso desberdineko pertsonak hartu dituenak: dibertsitate funtzional kognitiboa duten pertsonak, dibertsitate funtzional fisiko edo organikoa duten pertsonak, gaixotasun kronikoak dituzten pertsonak, osasun mentalaren eremuko pertsonak, askatasunik gabeko pertsonak, adinekoak, Alzheimerra eta beste dementzia batzuk dituztenak, gizarte-bazterkeria edo kalteberatasun-egoera jasateko arriskuan dauden emakumeak, etxegabetasun-egoeran dauden pertsonak eta pobrezia-egoeran dauden pertsonak. Marta Font Gertu Kulturako zuzendariak eskerrak eman zizkien Gertu Kultura posible egiten duten pertsona, erakunde, eragile eta kolaboratzaile guztiei, eta Gertu Kulturak 2025ean martxan jarri dituen programa berrien garrantzia azpimarratu zuen, gizarte eta kultura sektorearen arteko topaketa errazten baitute, hala nola Elkargunea edo Haritik tiraka programak. Esperientzia kultural lagunkoiak dira, espazioak eta esperientzia kulturalak eskuragarriagoak izan daitezen tresnak ematen dituztenak.

Programak "Eskubide kulturalak gure lurraldeetan hedatzea. Nora goaz?" elkarrizketa mahaiarekin jarraitu zuen. Bertan izan dira Andoni Iturbe Eusko Jaurlaritzako Kultura sailburuordea, Maite Peña Gipuzkoako Foru Aldundiko Zaintza eta Gizarte Politiketako diputatua, Maite Usabiaga Uranga Bergarako Udaleko Herritarren Arloko presidentea, Igor Agirre eta Aimar Dorado Matia Fundazioko Egurtzegi zentroko kideak eta Sonia Cámara Barakaldo Antzokiko zuzendaria. Oskia Ugarte Huarteko Arte Garaikideko Zentroko zuzendariak moderatu zuen elkarrizketa mahaia.

Irisgarritasunak eta Kultur Bitartekaritzak gizarteratzeko tresna gisa duten garrantziari buruzko bi hitzaldirekin jarraitu zuen goizak. Lehen hitzaldia VOXABORA elkarteko Henar Pascualek egin zien.  Irisgarritasun unibertsaleko aholkularia, eta informazio eta komunikazio prozesuetan espezializatutako irisgarritasun unibertsaleko aholkularia da Pascual, eta "Komunikazio-irisgarritasuna kultura espazioetan eta programazioetan. Nola egin aurrera kultura inklusiboago baterantz” hitzaldia egin zuen. Ondoren, Marta Monfort Ayestaranek hartu zuen hitza; Eszena Sarearen Inklusio eta Bitartekotza Batzordeko eta Ornitorrinco proiektuko kidea da Monfort eta "Gizarte inklusioa eta bitartekotza espazio eszenikoetatik" gaia jorratu zuen.

Ondoren, "Nola sor ditzakegu gorputzetik bizipen inklusiboagoak eta berdintasunezkoagoak?" mahai-inguruarekin dantzarekin lotutako hiru sortzaile, dantzari eta bitartekariren arteko elkarrizketa eman zen. Zehazki, Oihana Varela sortzailea eta osteopata eta OKUPA proiektu komunitarioaren bultzatzailea, Ines Aubert dantzaria eta Imaginarios Posibles proiektuaren sortzailea, eta Laura Gómez Latasa Gipuzkoako Dantzaguneko dantzari eta bitartekaria izan dira parte hartzaileak.

Jardunaldiari amaiera emateko, beste kontakizun, ahots eta praktika batzuk dituzten kultur proiektuen aurkezpenak egin ziren, hala nola Diversario Jaialdia, Nuria Araujo Aguilar Diversario Jaialdiko lantaldearen arduradunaren eta Marta Peña Naveda CADIS Huescako kudeatzailearen eskutik; "Parte hartzea eta aniztasuna: Una mañana de Orquesta eta Musika Gela", Sonia Gainza Auditori de Catalunya-ko Apropa Culturako zuzendariaren eta  Mikel Cañada Euskadiko Orkestrako hezkuntza proiektuen koordinatzailearen eskutik; eta "Erretratuak, emakumeak ispiluaren aurrean", Aitziber Urtasun Jorge Oteiza Museoa Fundazioko Estetika Saileko arduradunaren eskutik. Aurkezpenen ondoren, Chillida Leku Museoko Hezkuntza eta Ikerketa arduraduna den Nausica Sánchezek gidatutako elkarrizketa gune bat ireki zen.